Περί νέου σήματος Εθνικού θεάτρου

Προς συναδέλφους designers (και όχι μόνον) ανοικτή επιστολή


Αγαπητοί συνάδελφοι

Χαίρομαι που και στην χώρα μας επιτέλους αρχίζει να γίνεται σχολιασμός κάποιων μελετών γραφιστικής, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν μία ευρύτερη εμβέλεια όπως αυτή του νέου σήματος του Εθνικού θεάτρου.

Συγχωρήστε μου την παράθεση 2 βασικών αξιωμάτων της δουλειάς του σχεδιαστη εταιρικής επικοινωνίας:
- Βασική αποστολή κάθε σήματος είναι να διηγείται μονοσήμαντα και κατανοητά στον θεατή του το θέμα που καλείται να επικοινωνήσει με εικόνες (πολύ πιο ισχυρές από λέξεις, γλώσσες κλπ), και
- Όσο πιο εύκολα μπορεί ο θεατής να κάνει τον αντίστροφο συνειρμό από την εικόνα προς το θέμα και τις έννοιες, τόσο πιο επιτυχημένο θεωρείται το σήμα.

Επιτρέψτε μου να εκφράσω και εγώ τη γνώμη μου, ξεκινώντας με την φράση:

Θεωρώ το νέο σήμα του Εθνικού Θεάτρου, απλά ατυχές και άστοχο.

Δεν αναφέρομαι στην αισθητική που τελικά είναι και καθαρά υποκειμενική.
Αναφέρομαι στην κατά πολύ αντικειμενικότερη επικοινωνία αξία του.

Ας προσπαθήσω να τεκμηριώσω την άποψή μου:

Το σήμα που εξετάζουμε εδώ είχε την βαριά, σύνθετη αποστολή να συμπυκνώσει 3 έννοιες:
- ΕΘΝΙΚΟ (του έθνους, όλων μας, οργανισμός, φορέας, κύρος)
- ΘΕΑΤΡΟ (τέχνη, χώρος, καλλιτέχνες, δράμα, κομωδία, ψυχαγωγία, κείμενο, ηθοποιία, σκηνοθεσία κλπ κλπ)
- ΕΛΛΑΔΑΣ (έννοια που εννοείται καθώς δεν αναγράφεται και περιέχει εκτός του γεωγραφικού προσδιορισμού, σαφείς αναφορές στην εθνική ταυτότητα και την πολιτιστική / θεατρική κληρονομιά της χώρας μας).

Προσωπικά αδυνατώ να ανακαλύψω κάποια από τις 3 έννοιες. Αντίθετα βλέπω μία άρνηση κάθε ιστορίας, και ταυτότητας, μία εικόνα που χωρίς την συνδρομή των λέξεων κάθε άλλο παρά με παραπέμπει σε θέατρο (πολλώ μάλλον …ΕΘΝΙΚΟ!).

Διακρίνω μια δημιουργική αυταρέσκεια που μάλλον καταλήγει αυτοσκοπός, ένα μοντερνισμό για τον μοντερνισμό, μία άσκηση που δυστυχώς επελέγει και χρησιμοποιείται.

Η απορία μου γίνεται εντονότερη διαβάζοντας το δημιουργικό σκεπτικό (*) που, με επιτηδευμένα ελληνικά, προσπαθεί αγωνιωδώς να εξηγήσει την εικόνα εισηγούμενο έννοιες που δεν απεικονίζονται στο τελικό αποτέλεσμα παραμένοντας ευσεβείς πόθοι του σχεδιαστή και του πελάτη που το υιοθέτησε.

Θυμίζω ότι δεν μιλάμε για το σήμα κάποιας πειραματικής σκηνής, ή της προσωπικής προσπάθειας κάποιου θεατράνθρωπου, αλλά για το σήμα του ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ μας!

Μία απλή διαδικτυακή έρευνα σε αντίστοιχους φορείς της Ευρώπης, δυστυχώς επιβεβαιώνει όσα λέω.

Αλλά και η εξέταση του “συγγενούς”, κατά μία έννοια, σήματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής επίσης συνηγορεί υπέρ των όσων ισχυρίζομαι, καθώς παραμένει στιβαρά εντός θέματος, υπηρετώντας συγχρόνως τις έννοιες “21ος Αιώνας”, “σύγχρονος σχεδιασμός”, “αφαιρετική διαδικασία” κλπ.

Άλλωστε, μακρυά από μένα η προσκόλληση στο κλασσικό και το …παραδοσιακό, στο ψευτο-ρετρό και ότι θυμίζει παλιό. Όμως, παν μέτρον άριστον, και θαρρώ ότι στην περίπτωση του Εθνικού το μέτρο χάθηκε κάπου στην πορεία.

Επίτηδες δεν εστιάζω στην χωρίς χαρακτήρα αμφιλεγόμενη τυπογραφία, τις πυκνώσεις που δείχνουν αδούλευτες, τις αναλογίες όγκων που απουσιάζουν το “Ε” που θέλει πολλές παραδοχές για να γίνει έστω και αντιληπτό κλπ.
Θεωρώ τα ζητήματα αυτά τεχνικής φύσης και άρα μικρότερης αξίας.

Ούτε αναρωτιέμαι γιατί πάρθηκε η απόφαση αλλαγής που πρέπει ΠΑΝΤΑ να οδηγείται από στρατηγικούς λόγους και συνθήκες που επιβάλλουν αλλαγή (με πάντα υπαρκτό το δίλημα της εξέλιξης ή της πλήρους αναμόρφωσης, ή όπως το λένε στην Αγγλία evolution vs revolution). Και όχι από το προσωπικό γούστο ή τις χαριτωμένες εμπνεύσεις κάποιου, όσο ψηλά και αν βρίσκεται.

Επιλέγω καλόπιστα να υποθέσω ότι όλα αυτά υπάρχουν και είναι στέρεα, απλά δεν τα γνωρίζουμε. Όπως και το brief που επίσης αγνοούμε και άρα ας υποθέσουμε ότι ήταν άρτιο και πλήρες.

Που κατέληξε λοιπόν όλη αυτή η φιλότιμη προσπάθεια;

Μάλλον σε ένα ατελές, απλουστευμένο αποτέλεσμα που υποβαθμίζει τις έννοιες που του εμπιστεύτηκαν. Άλλο minimal και σύγχρονο, άλλο επικοινωνιακά αμβλύ και ατελές. Όδυνεν όρος και έτεκεν μυν.

Στην προκείμενη αναμέτρηση μελετητή – θέματος, νομίζω ότι ο σχεδιαστής έχασε καθαρά και μαζί του ο Οργανισμός που του ανέθεσε την μελέτη, ο υπεύθυνος που το διάλεξε και τελικά όλοι εμείς καθώς σαν Εθνικό ¨ανήκει¨σε όλους μας.

Και δυστυχώς δεν είναι το μόνο τέτοιο παράδειγμα.

(αναδημοσίευση κριτικής στο έγκυρο forum www.hegrade.gr)


(*) To δημιουργικό σκεπτικό: Στο κέντρο αυτής της αλλαγής της εταιρικής ταυτότητας του Εθνικού τέθηκε η δημιουργία νέου λογοτύπου. Το αποτέλεσμα είναι λιτό, δυναμικό με χαρακτήρα. Καθρεφτίζει τη γενικότερη διάθεση. «Εμπεριέχει τα οργανικά στοιχεία του θεάτρου: ο ηθοποιός και ο θεατής ή αλλιώς η σκηνή και η πλατεία αναδύονται καθώς τα αρχικά Ε και Θ μετασχηματίζονται και παραπέμπουν στα βασικά σχήματα του τετραγώνου και του κύκλου ενώ η γραμμή που τα τέμνει γίνεται σύμβουλος μιας ανοδικής και δυναμικής πορείας». Οσο για την πολυχρωμία αυτή τονίζει την πολυφωνία που είναι ζητούμενο. Σε αυτό το πνεύμα, τόνισε χθες ο Γ. Χουβαρδάς, χτίστηκε όλη η ενιαία πλέον ταυτότητα της επικοινωνίας και των εκδόσεων του Εθνικού για τη φετινή περίοδο, που θέτει στο επίκεντρο την πράξη του θεάτρου καθώς στρέφεται γύρω από την ανθρώπινη μορφή στις πρόβες των παραστάσεων, επιχειρώντας μια διεισδυτική ματιά στην εσωτερική ζωή της «τέχνης των τεχνών».